عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
خواص دارویی گیاه گلرنگ
گلرنگ یا کاجیره یا کاغاله
که در بعضی از استان‌های جنوبی مانند کرمان گل خشت نیز نامیده میشود[نیازمند منبع] (نام علمی: Carthamus tinctorius) بومی ایران است و در حال حاضر در بیشتر نقاط دنیا کشت میشود. گیاهی است یکساله که ارتفاع آن به حدود ۶۰ سانتیمتر می‌رسد. برگهای آن پهن، دندانه دار و بدون دمبرگ می‌باشد. رگبرگ‌ها در قسمت زیرین برگ کاملاً نمایان است. گلهای آن منفرد، لوله‌ای و به رنگ زرد مایل به قرمز است که در انتهای ساقه ظاهر میشود. میوه آن سفید و به صورت فندقه بوده که انتهائی آن دارای دسته‌ای تار نازک است.
مشخصات ؛گلرنگ یا کاجیره یا کاغاله
گیاهی است یکساله،ارتفاع ان در حدود 65/0 متر کمی خاردار و منظره کلی ان بخصوصگلهایش شباهت با خارخسک دارد.برگهای آن بدون دمبرگ پهن و موجدار با دندانه های منتهی به خارهای ظریف است.رگبرگهادر سطح زیرین برگ برجسته و نمایان می باشد.گلهای ان منفرد در یک طبق کوچک لوله ای و زرد رنگ مایل به قرمز در انتهای شاخه گلدار ظاهرمی شود.میوه ان فندقه سفید رنگ که در قسمت بالای آن دسته ای تار نازک وجود دارد.
گلرنگ ،بومی مشرق زمین است و از نواحی عربستان برخاسته و پس زا آن به سایر مناطق دنیا منتشر شده است و امروزه در اغلب کشورها کاشته می شود و از نظر مصارف روغن آن و ماده رنگی گلهای ان مورد توجه است.تکثیر گلرنگ از طریق کاشت دانه آن صورت می گیرد.دانه ان را برای اینکه در جوانه زدن تسریع شود،قبل از کاشت 24 ساعت در آب می خیسانند و معمولا در ارقام مختلفه گلرنگ پس از5-4 ماه گیاه قابل بهره برداری میشود.این گیاه در خراسان ،تفرش تبریز و برخی مناطق دیگر می روید.
——————————————————————————————————————
ترکيبات شيميايي گلرنگ
از نظر ترکيبات شيميايي درگلهاي گلرنگ دو ماده رنگي وجود دارد يکي ماده رنگي زرد که در آب حل مي شود وبا طريق ساده شستن مي توان ماده رنگي زرد ان را به دست آورد.ماده ديگر ماده اي است قرمز رنگ به نام کارتامين که درآب غير محلول است و در محلولهاي قليايي ضعيف حل مي شود،در الکل کم حل مي شود و در اتر خيلي کمتر حل مي شود.در ميوه اين گياه در حدود 30 درصد پروتئين و مقداري چربي ثابت خوراکي وجود دارد.مقدار چربي برحسب ارقام مختلف متفاوت است و بين 30-20 درصد فرق مي کند واز اين جهت گلرنگ از دانه هاي روغني نيز محسوب مي شود.
بررسي هاي ديگري نشان مي دهد که در گلهاي گلرنگ ماده رنگي زرد به نام سلافوريلوکارتامين و ايزوکاتامين وجود دارد.طبق نظر [روا]در آن چربي ثابت نيز وجود داردکه شامل لينولئيک اسيد،اولئيک اسيد،استاريک اسيد ،پالميتيک اسيد ،لينولينک اسيد و در آخر دو ماده رنگي به نام هاي کارتامين و کارتاميک اسيد مي باشد.
درميوه آن يک نوع آنزيم شبيه رنت و ماده رنگي خالص گلرنگ يافت مي شود.در دانه هاي آن روغن ثابتي وجود دارد که عمدتا شامل لينولئيک اسيدو يک گليسريد استو در تجزيه ديگري وجود ميريستي نيک اسيد،آراشيديک اسيد،لينگوسويک اسيد و لينولئيک اسيد در آن تاييد شده است.
——————————————————————————————————————
خواص و کاربرد گلرنگ
از گلهاي گلرنگ براي رنگين کردن غذا به جاي زعفران استفاده مي کنند و از روغن دانه ان نيز به عناون روغن نباتي مايع کم ضرر خيلي استقبال مي شود.در تمام مناطق شرقي آسيا از چين تا هندوستان و نواحي جنوب شرقي آسيا از گلهاي گلرنگ به عنوان داروي محرک ،مسکن و مسهل و معرق از جوشانده 20 گرم گل در هزار گرم آب يا به طور خيساندن در آب نيم گرم استفاده مي شود.به علاوه براي آن خاصيت قاعده آور و ضد ورم و تحليل برنده تومور قايل هستند.
در چين معمول است از اواخر فروردين تا خرداد ماه که گلرنگ دردوران شهور گل مي باشد،همين که گلها باز شدند و رنگ گلبرگ ها از نارنجي به قرمز تبديل شد ،گلبرگ ها چيده مي شود و اين کار با احتياط و دقت انجام ميگيرد که به تخمدان گل که به ميوه تبديل مي شود صدمه اي نرسد گلبرگهاي چيده شده رادر آفتاب ويادر سايه خشک ميکنند.خوردن گلبرگها گرم کننده است و براي تسريع جريان گردش خون کمک ميکند .
و براي زنهايي که عادت ماهيانه انها بدون دليل قطع شده است و يا زنهايي که جنين مرده در رحم دارند و يا در مورد آنهايي که ترشحات رحمي بعد از زايمان آنها ادامه دارد و همچنين براي بيماراني که خون قي مي کنند تجويز مي شود.در هندو چين از گلهاي گلرنگ به عنوان تونيک و براي مداواي فلج وعادت ماهيانه دردناک استفاده مي شود.دانه هاي گلرنگ ميلن و مسهل است و براي استسقا و اغما و فلجهاي ناگهاني حاصله از خونريزي مغزي يا آپوپلکسي به کار مي رود.
از گلهاي خشک ان براي معالجه يرقان و از اب خيس کرده گلها براي شست و شوي چشم استفاده مي شود.قرطم يا تخم گلرنگ از نظر طبيعت طبق نظر حکماي طب سنتي ايران گرم و خشک است و داراي خاصيت مسهلي است.از نظر خواص معتقدند که ترکيبات مغذي ان خيلي کم است . مسهل است و بلغم رقيق و اخلاط سوخته را خارج مي کند و بادهارا تحليل مي برد. اگر 20 گرم از تخم گلرنگ را گرفته کوبيده و شيره ان را بگيرند و با شکر سرخ و يا عسل بخورند و يا 40 گرم آن را بکوبند و در 250 گرم آب بجوشانند و بمالند و صاف کرده و 40 گرم شکر سرخ در آن بريزند و بخورند.
به عنوان مسهل خوب عمل مي کند.اگر شيره تخم گلرنگ را گرفته با آبي که در آن انجير خيسانده باشند،مخلوط و با شکر و يا عسل بخورند سينه را پاک ميکند و آواز را صاف مي کند و براي اکثر بيماري هاي سينه اي سرد مفيد است.مقوي نيروي جنسي و زياد کننده اسپرمو درخشان کننده رنگ رخسار است،بادها و نفخ را تحليل مي دهد.
و ارگر آن را داخل آش ماش يا آش نخود کرده بخورند براي اعتدال اخلاط مفيد است ومسهل بلغم خام و مواد سوخته مي باشد. اگر 40 گرم شيره آن را با قند و شکر سرخ و يا عسل بخورندبراي استسقاي عمومي يا خيز عمومي بدن مفيد است و اگر کمي نمک هندي نيز در آن بريزند اثرش در ازديا ترشح ادرار بيشتر مي شود(نمک هندي که دربازار به همين نام عرضه مي شود،در هندوستان از خاکستر برگ تعدادي از گياهان نظير کهار ،تربو توتون،موز نخود و…مي گيد مقدار خوراک 6-5 گرم است.)خوردن شير ه تخم گلرنگ که فلوس خيار شنبر در آن حل شده باشد براي کاهش تب بلغمي بسيار موثر است.اين دارو منضج يعني اعتدال دهنده اخلاط استو اخلاط منجمد را مي گدازدو اخلاط رقيق را غليظ مي کند .
به همين دليل اين دارو را نبايد بعد از شير گاو يا گوشفند خورد زيرا آن را منجمد و منعقد مي سازدو براي معده مضر است و از اين نظر بايد با انيسون و شيريني خورده شود. مقدار خوراک تخم گلرنگ 40-20 گرمو اسراف در خوردن ان مضر است و بايد کمتر از مقدار معينه براي خوراک خورده شود.جانشين ان از نظر خواص حبةالخضرا يا ميوه درخت بطم است.تخم گلرنگ را در شيسر مخلوط مي نمايند و مي خورند.معمولا در هر 500 گرم شير 40 گرم تخم گلرنگ مقشر داخل مي کنند و نصف ان را مي خورند تا عمل کند.روغن تخم گلرنگ از نظر خواص شبيه روغن گزنه است و کمي ضعيفتر از آن و همان طور شير را منعقد مي کند و به اصطلاح مي برد.و آب را جدا مي سازدو روغن نوع اهلي تابستاني ان مسهل خوبي است.
——————————————————————————————————————
